Yakın bir zamanda ülkemizde binlerde kişi çiftlik bank mağduru oldu. İnsanlar para kazanmak umuduyla çiftlik banka binlerce lira para yatırdı. İlk para yatıranlar güzel karlar da elde ettiler. Ancak sonrasında ne olduysa oldu ve sistem çöktü, sistem kurucusu ülke dışına kaçtı ve ardında binlerce mağdur bıraktı. Çiftlik bank nemiydi; çiftlik bank yıllarda var olan bir sistemin örneklerinden bir tanesiydi, işte bu sisteme ponzi debilmektedir.
Ponzi, satış ağı, saadet zinciri gibi farklı isimlerle anılan ve aslında var olmayan ama yüksek kar getirecek bir yatırım varmış gibi gösterilerek büyük küçük demeden insanlardan yatırım toplanan dolandırıcılık türüdür. Sistemin işleyişi aslında çok basittir. Sistemin kurucusu sanki çok karlı bir yatırım varmış gibi reklamını yapar ve yatırım yapmak isteyenlere yatırdıkları para ile o an için var olan diğer yatırım seçeneklerine göre çok daha fazla para kazanabileceklerini söyler. Bu vaade inanan kişiler sisteme paralarını yatırırlar. Sisteme ilk girenlere sisteme son girenlerin yatırdığı para kullanılarak aydan aya ve belirlenen süre aralıklarınca yaptıkları yatırım tutarının belirli kısmı kadar kar payı ödenir. Sisteme sürekli yeni kişiler gelmesi sistemin çökmemesi için gereklidir. Sisteme her yeni giren kişi kendinden önce girenlere ödenecek olan kar payının ödemesinin yapılmasına katkı sağlar. Bu sistem kurucunun artık yeteri kadar para kazandığını düşünmesi sonucunda sistemi kapatıp kaçması ile ya da sisteme artık yeni yatırımcı gelmemesi nedeniyle çöker.
Bir yatırımın ponzi olduğunu nasıl anlayabilirsiniz?
Çok kısa vadelerde yüksek kazanç sözü veriliyorsa o sistem büyük ihtimalle ponzi sistemdir. Hele bir de kendin para yatır ve getireceğin her üye için de yapacağı yatırımdan ek kazanç sağla diyorlarsa kesinlikle ponzi sistemdir. Ancak şu uyarıyı da yapmadan geçmeyelim. E-ticareti hızlandırmak ve satış hacmini arttırmak için iş ortaklığı, satış ortaklığı adı altında ürünlerimizi satabilirsiniz ve bunun için işin başında biraz para yatırmanız gerekiyor diyen kişiler olursa bu ponzi sistem olmayabilir.